Bakara Suresi 178. Ayeti ve tefsirini içeren dikkat çekici bir yazı: Şimdiye kadar yapılmış meallerden ve tefsirlerden sıyrılmış bir yorum, umarım bu yorumla Allah’ın murat ettiği adalet öne çıkar.

Bakara Suresi 178. Ayetin Derin Anlamı

Bakara Suresi 178. Ayeti, İslam’da kısas hukukunu ele alır ve bu hükmü düzenler. Bu ayet, öldürme olaylarında ve diğer suçlarda adil bir cezanın uygulanmasını emreder ve herkes için adaletin eşit şekilde sağlanması gerektiğini vurgular. Bu ayet doğru anlaşılması için şu şekilde yorumlanabilir: Öncelikle, Bakara Suresi 178. Ayeti ve mealini verelim:

Ayet:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى ۖ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنثَىٰ بِالْأُنثَىٰ ۚ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ

Meal:

2: BAKARA / 178. “Ey iman edenler! Öldürülenler hakkında kısas size farz kılındı. Hür, hür infaz memuru vasıtasıyla köle, köle infaz memuru vasıtasıyla kadın, kadın infaz memuru vasıtasıyla infaz edilir. Bununla birlikte kim maktulün kardeşi tarafından affedilirse, örfe uyması ve güzellikle diyeti ödemesi gerekir. Bu, Rabbinizden bir hafifletme ve bir rahmettir. Kim de bundan sonra sınırı aşarsa, onun için elem verici bir azap vardır.”

Tefsir:

1. Kısasın Farz Kılınması:

• Kısas, adaletin sağlanması ve toplumsal düzenin korunması için zorunlu kılınmıştır. Öldürme olaylarında ve diğer suç olaylarında adaletin sağlanması, toplumun barış ve huzur içinde yaşamasına katkı sağlar.

2. Eşitlik Prensibi:

Bakara Suresi 178. Ayeti, İslam hukukunda kısas prensibini ele alır. Kısas, İslam’da suçun türüne ve failine göre adil bir cezanın verilmesi gerektiğini ifade eder. Bununla beraber infazı uygulayacak kişinin de suç işleyen kişi ile eşit fiziki güçte ve eşit özgürlükte olması istenir. Ayette vurgulanan noktalar şunlardır:

• Ayet, hür katillerin hür infaz memuruyla, köle katillerin köle infaz memuruyla, kadın katillerin kadın infaz memuruyla, erkek katillerin erkek infaz memurlarıyla infaz edilmesini emreder.

• İnfaz edecek memurla infaz edilecek katil veya başka suçlu arasında fiziki açıdan ve özgürlük açısından bir orantı aranır.

• Örneğin, katil kadın olur da cezayı uygulayacak kişi erkek olursa: Erkek infaz memuru, fiziki açıdan katil kadından daha güçlü olacağı ve katil kadının maktule uyguladığı güçten daha fazla güç uygulayacağı, daha fazla acı çektireceği için kadın katilin cezasını kadın infaz memurunun vermesi gerektiği bildirilmektedir.

• Adalet ilkesine titizlikle uyulması için kısas uygulamasında orantı istenmiştir.

• Bu, İslam’ın adalet anlayışından kaynaklanır. Bu uygulama İslam’ın eşitlik ilkesine ne kadar önem verdiğini gösterir.

• Diğer suçlarda da kısas uygulamasında orantı istenmiştir. Göze göz, dişe diş derken de suçlu kadınsa infaz memurununda kadın olmasının gerekliliği vurgulanmaktadır. Suçlu özgürse infaz memurununda özgür olmasını, köleyse infaz memurununda köle olmasını zorunlu kılar.

3. Affetmenin Erdemi:

• Ayet, affetmenin önemini vurgular. Ölenin yakını affederse, suçluya karşı daha hafif bir ceza olan “diyet” öngörülür.

• Bu, affetmenin İslam’da ne kadar değerli bir erdem olduğunu ortaya koyar.

4. Güzellikle Diyet Ödenmesi:

• Affedilen suçlu, belirlenen diyeti (kan bedelini) güzel bir şekilde ödemelidir.

• Bu, taraflar arasında barış ve adaletin sağlanmasına yardımcı olur.

5. Rabbin Rahmeti ve Hafifletmesi:

• Allah, bu hükmü getirerek kullarına bir kolaylık ve rahmet sunmuştur.

• Bu, cezanın yalnızca bir intikam aracı olmaktan ziyade toplumsal düzeni sağlama amacı taşıdığını gösterir.

6. Sınırları Aşmanın Cezası:

• Kısas hükmüne uymayan veya affedilme durumunda sınırı aşan kişilere ağır bir azap öngörülmüştür.

• Bu, İslam’ın adalet ve merhamet ilkelerine ne kadar önem verdiğini vurgular.

Adaletin ve Merhametin Dengesi

Bakara Suresi 178. Ayeti, İslam’ın adalet anlayışını en güzel şekilde özetleyen ayetlerden biridir. Bu ayette, öldürme olaylarında ve diğer olaylarda da suçluya kısas, yani suçun karşılığı olarak, eşit ceza uygulanması gerektiği belirtilir. Ancak, bu kısasın uygulanması, intikam duygusundan ziyade adaletin sağlanması ve toplumsal huzurun korunması amacını taşır. Kan davası gütmek yasaklanmıştır. Katil diyet vermek isterse maktulün akrabalarının bunu kabul etmesi ve büyük bir fedakarlık yaparak barışa katkı sağlaması gerektiği vurgulanır.

İslam dini ölüm cezasını tasvip etmediği halde katile ölüm cezası verilebilmesi için bir açık kapı bırakmıştır. Bunun nedeni: Ceza sadece diyet olarak öngörülseydi, zengin ve şımarık insanlar “parasıyla değil mi” diyerek diğer insanlara zarar verebilirlerdi. Bu göz önünde bulundurulmuş ve maktulün akrabalarına, katilin öldürülmesini talep etme hakkı da verilmiştir. Bundan dolayı zengin ve şımarık kimseler insan öldürmeyi göze alamaz. Maktulün ailesine verilen bu hak, şımarık kimselerin cinayet işlemesini frenlemek için konulmuştur.

Zengin bir kimse öldürdürüldüğü zaman ailesi diyeti kabul etmeyip cana can isteyebilir. İşte böyle bir durum söz konusu olduğu için fakir ve cani ruhlu kimseler zengin kimseleri öldürmekten uzak duracaktır. Allah’ın Bakara Suresi 179. Ayette kısasta hayat var, demesi bundan kaynaklanmaktadır.

Ayet:

وَلَكُمْفِيالْقِصَاصِحَيٰوةٌيَٓااُو۬لِيالْاَلْبَابِلَعَلَّكُمْتَتَّقُونَ

2: BAKARA / 179. “Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır. Umulur ki, korunursunuz.”

Eşitlik Prensibi ve Affetmenin Erdemi

Ayet, kısasın uygulanmasında eşitlik ilkesine dikkat çeker:

“Hür, hür infaz memuru vasıtasıyla köle, köle infaz memuru vasıtasıyla kadın, kadın infaz memuru vasıtasıyla infaz edilir.” Bu ifade, İslam’ın adalet anlayışında hassas bir orantı olduğunu vurgular. Ancak, affetmenin de büyük bir erdem olduğu hatırlatılır: “Kim maktulün kardeşi tarafından affedilirse, örfe uyması ve güzellikle diyeti ödemesi gerekir.” Affetmek, hem affeden hem de affedilen için bir rahmet kapısıdır.

Allah’ın Rahmeti ve Sınırların Aşılmaması

Bu hüküm, Allah’ın kullarına sunduğu bir kolaylık ve rahmettir. Ancak, affedip diyeti aldıktan sonra sınırları aşan ve karşı tarafa hala kin besleyen kimseler için ağır bir ceza öngörülmüştür. Bu, İslam’ın adalet ve merhamet dengesi üzerine kurulu olduğunu gösterir.

Bakara Suresi 178. Ayeti, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde adaletin sağlanması, affetmenin teşvik edilmesi ve Allah’ın rahmetinin hatırlatılması açısından derin bir anlam taşır. Bu ayet, İslam hukukunun temel prensiplerinden biri olan kısasın, adalet ve merhamet dengesini nasıl koruduğunu ortaya koyar.

Sonuç:

Bu derin anlamları ve mesajlarıyla Bakara Suresi 178. Ayeti, İslam’ın adalet anlayışını ve merhamet ilkesini en güzel şekilde yansıtan bir ayet olarak ön plana çıkmaktadır. Ayetin mesajını anlamak ve hayatımıza yansıtmak, toplumda barış ve huzurun sağlanmasına hem medeni hem de evrensel bir katkıda bulunacaktır.

Bakara Suresi 178. Ayeti İslam alimleri nasıl anlamıştır:

https://islam-tr.org/konu/hure-hur-koleye-kole-kadina-kadin-kisas-ayetinin-izahi-nasildir.41748/

https://suleymaniyevakfimeali.com/Sura/Comment/185

https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=2&ayet=178

Kaynak:

1. Bakara Suresi 178. Ayet

2. Bakara Suresi 179. Ayet