Muta nikahı, İslam tarihinin erken dönemlerinde yani cahiliye dönemlerinde uygulanan geçici bir evlilik türüdür. Bu nikah türü, belirli bir süre için evlilik akdinin yapılmasına dayanır ve sürenin bitimiyle birlikte otomatik olarak sona erer. Muta nikahı, İslam’ın ilk yıllarında yasaklanmamıştır. Kur’an’ı Kerim 23 yılda tamamlandığı için yasaklanıncaya kadar özel durumlarda izin verilmişm bir uygulama olmasına rağmen, daha sonrasında yasaklanmıştır. Bu yazıda, muta nikahının tanımı, tarihsel arka planı, Şii ve Sünni mezhepler arasındaki farklı yaklaşımlar ve bu nikah türünün yasaklanmasının sebepleri ele alınacaktır.

Muta nikahı, kelime anlamı olarak “geçici evlilik” anlamına gelir. Bu evlilik türünde, çiftler belirli bir süre için evlilik akdi yaparlar ve bu süre sonunda evlilik otomatik olarak sona erer. Cahiliye dönemine ait bir uygulama olan muta nikahı, İslam’ın ilk yıllarında Kur’an’ı Kerim tamamlanmadan önce bazı sahabiler tarafından özellikle uzun süreli yolculuklar ve askeri seferler sırasında uygulanmıştır. Bu durum rivayetlerde de apaçık görülmektedir. Daha sonra bu kötü uygulama yasaklanmıştır.

Tarihsel Arka Plan ve İlk Uygulamalar

Cahiliye dönemi uygulamalarından olan muta nikahı uygulamaları, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) zamanına kadar uzanmıştır ve İslam’ın ilk dönemlerinde, Kur’an tamamlanmadan önce, bazı özel şartlar altında ve geçici çözümler arandığında bu evlilik türüne göz yumulmuştur. Ancak, Kur’an’da böyle bir evlilik uygulamasına izin verilmemiştir, bundan dolayı muta nikahı, İslam’ın Medine döneminde birçok hadis ve Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) emirleriyle yasaklanmıştır. Örneğin, Hayber Savaşı sırasında Peygamber Efendimiz’in muta nikahını yasakladığına dair rivayetler bulunmaktadır.

Muta nikahı, İslam’ın erken dönemlerinde bazı özel durumlarda izin verilmiş bir uygulama olsa da, daha sonra Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) tarafından yasaklanmıştır. Bu konuda muta nikahının hem yasaklanmasını hem de ilk dönemlerdeki uygulamalarını anlatan çeşitli hadisler bulunmaktadır.

Muta Nikahı ile İlgili Hadisler:

1. Muta nikahının yasaklandığını bildiren hadisler aşağıdadır:

Hz. Ali’den rivayet edilen bir hadis:

“Hayber günü muta nikahı ve evcil eşeklerin etlerinin yenmesi yasaklandı.”

(Buhari, Nikah, 31; Müslim, Nikah, 34)
Bu hadis, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) Hayber Savaşı sırasında muta nikahını yasakladığını ve evcil eşeklerin etinin yenmesini haram kıldığını ifade eder.

2. Muta Nikahının Daha Sonraki Bir Tarihte Yasaklandığını Bildiren Hadisler:

• Hz. Ömer’in (r.a) bir hutbesinde söylediği sözler:
“Rasulullah (s.a.v) muta nikahını yasakladı ve ben de yasaklıyorum. Eğer böyle bir nikah kıyan birini bulursam, ona zina cezası uygularım.”
(Müslim, Nikah, 30)

Hz. Ömer (r.a), halifeliği döneminde, Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) muta nikahını yasakladığını hatırlatarak bu yasağı sıkı bir şekilde uygulamıştır.

3. Muta Nikahının Yasaklanmasındaki Sebep:

• Hz. Ali’den (r.a) rivayet edilen bir başka hadis:
“Sen cahillikten gözleri şaşmış birisin. Rasulullah (s.a.v) muta nikahını ve muta haccını yasakladı.”
(Müslim, Nikah, 32)

Hz. Ali (r.a), Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) muta nikahını yasakladığını belirterek, bu uygulamanın artık geçerli olmadığını ifade etmiştir.

4. Peygamber Efendimiz’in (s.a.v) Muta Nikahını Yasaklaması Üzerine Söylenen Bir Hadis:

• Sahih Buhari’de geçen bir hadis:
“İbn Abbas’a muta nikahı hakkında sorulduğunda, ‘Evet, muta nikahı vardı fakat daha sonra kıyamet gününe kadar haram kılındı’ demiştir.”
(Buhari, Nikah, 32)

Bu hadis, muta nikahının ilk zamanlarda belirli şartlar altında uygulandığını ancak daha sonra tamamen yasaklandığını ifade eder.

Hadisler, İslam’ın erken dönemlerinde muta nikahının bazı özel durumlarda izin verilen bir uygulama olduğunu, ancak Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed’in (s.a.v) yaşamının ilerleyen dönemlerinde bu uygulamayı yasakladığını göstermektedir. İslam hukukçuları, bu yasaklamanın ahlaki, toplumsal ve ailevi düzenin korunması adına yapıldığını belirtirler.

Muta Nikahının Yasaklanması ile İlgili Ayetler:

23: MÜ’MİNÜN / 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Namazlarında saygılı davrananlar, boş  şeylerden yüz çevirenler, zekatı verenler, ırzlarını muhafaza edenler felaha ulaşırlar. Kendi  inançlarına sahip olan eşleriyle ilişkileri hariçtir, onlar suçlanmazlar. Artık kim bundan ötesini ararsa işte onlar, haddi aşanlardır.

Muta Nikahının Yasaklanması:

Muta nikahı, Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v) tarafından da çeşitli rivayetlere göre yasaklanmıştır. Yasaklama, İslam’ın kadın-erkek ilişkilerini düzenleme ve evliliği kalıcı, güvenli bir birliktelik olarak tanımlama hedefiyle ilgilidir. Muta nikahının yasaklanmasının arkasındaki ana sebepler şunlardır:

1. Ahlaki ve Sosyal Değerler: İslam, evliliği aile yapısını korumak ve sağlam bir toplumsal yapı oluşturmak amacıyla teşvik eder. Muta nikahı, bu amaçlarla çelişen ve geçici ilişkilere zemin hazırlayan bir uygulama olarak görülmüştür.

2. Çocukların ve Kadınların Hakları: Muta nikahı, özellikle çocukların ve kadınların uzun vadeli haklarını ve güvenliğini sağlamada yetersiz olarak değerlendirilmiştir. Geçici bir evlilik türü, doğacak çocukların velayet ve miras haklarını olumsuz etkileyebilir ve bu nedenle çocukların doğmadan veya doğduktan kısa bir süre sonra yaşama haklarının ellerinden alınmasına sebep olabilir.

3. İslam’ın Evlilik Anlayışı: İslam’ın genel evlilik anlayışı, iki insanın kalıcı ve karşılıklı sevgi ve saygı temelinde bir araya gelmesini öngörür. Muta nikahı, bu kalıcılık ilkesine aykırı bir uygulama olarak kabul edilmiştir.

Şii ve Sünni Mezhepler Arasındaki Farklılıklar:

Muta nikahı konusunda İslam dünyasında iki ana yaklaşım bulunur: Şii ve Sünni. Sünni mezheplerin tamamı muta nikahının kesin bir şekilde yasak olduğunu ve geçersiz sayıldığını kabul ederken, Şii mezhebi, özellikle Caferi mezhebi, muta nikahını belirli şartlar altında kabul edilebilir görmektedir. Bu farklılık, Şii ve Sünni mezheplerin fıkhi (İslam hukuku) yorumlamalarındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

Sonuç

Muta nikahı, İslam tarihinin erken dönemlerinde belirli şartlar altında uygulanan bir evlilik türü iken, İslam hukukunun gelişimiyle birlikte, kalıcı ve ahlaki değerlere dayalı evlilik anlayışı çerçevesinde yasaklanmıştır. Günümüzde, İslam dünyasının büyük çoğunluğu tarafından kabul edilmeyen ve uygulama alanı bulamayan bir nikah türüdür. Muta nikahının yasaklanması, İslam’ın evlilik kurumuna verdiği önemi ve toplumsal yapının korunmasına yönelik çabalarını göstermektedir.