Giriş

Kadınların regl (ay hali) dönemi, hem fizyolojik hem de toplumsal olarak tarih boyunca pek çok tartışmanın ve yanlış anlamanın konusu olmuştur. Kur’an’ın bu doğal duruma yaklaşımı, hem merhamet hem de hikmet içerir. Bakara Suresi’nin 222. ayeti, bu döneme dair soruları cevaplamakta ve insanlara hem biyolojik gerçeğe hem de manevi duyarlılığa dayalı bir yönlendirme sunmaktadır. Bu yazımızda, Kur’an ve hadis ışığında bir değerlendirme yapacağız.

Kur’an’ı Kerim’de Bakara Suresi 222-223. ayetlerdeki hikmetin altında kadının korunması yatar. Bu ayetler, kadının aybaşı dönemindeki duygusal ve fiziksel sıkıntılarına değinir: Kadın bu dönemde kan kaybetmekte ve zayıf düşmektedir hatta kadınların birçoğunun bu günleri sancılı geçer ve aybaşılı kadınların rahimleri de mikrop almaya daha açık hale gelir.

Ayete konu olan bu dönemde, ufak bir üşütmeyle veya mikrop almayla rahim iltihabı oluşabilir. Rahim iltihabı rahim içini ve tüpleri etkilemiş ise kısırlığa sebep olabilir. Böyle bir durumla karşılaşan kadın, ömür boyu evlat sahibi olmaktan mahrum kalabilir. Erkek kendi kusurunu görmezden gelerek eşinin kısırlığını bahane edebilir ve onu boşayabilir. Allah, kadının böyle bir üzüntüye maruz kalmasını istemez. 

Kadınların rahmi, insanın bir hücreden gelişip oluşmasına yarayan doğal bir laboratuvardır. Onu yaratan, onun nasıl korunabileceği konusunda insanlara öğüt vermektedir. Bakara Suresi 222. ayette bunlara vurgu yapılır. Allah ayette şöyle buyuruyor:

2: BAKARA / 222. Sana ay hali hakkında soru soruyorlar. De ki: “Ay hali boyunca kadınlardan uzak durun ve onlar temizleninceye kadar onlara yaklaşmayın çünkü bu bir eziyettir. Temizlendikleri zaman Allah’ın emrettiği yerden yaklaşın. Allah, tövbe edenleri, temizlenenleri sever.”

Bu ayette Allah, ay hali döneminin sorunsuz bir şekilde atlatılmasında, hijyenin ön plana çıktığını vurgular ve evli erkekleri uyarır: Eşlerinin rahatsızlığı tamamen sona erip temizleninceye kadar onlardan uzak durmalarını, onları dış ortamdan gelebilecek mikroplara maruz bırakmamalarını emreder.

Bu ayette geçen, “onlar temizleninceye kadar onlara yaklaşmayın” emri, ay halinin tamamen sona ermesi ve fiziksel temizliğin yapılmasıdır.

Bu ayetin en sonunda geçen, “Allah, tövbe edenleri ve temizlenenleri sever.” cümlesinden anlaşılması gereken şu olabilir: “İnsanların tövbe etmeleri ve temizlenmeleri her iki cinsten de beklenen bir durumdur. Günahlara tövbe etmek manevi bir temizlenmeyi öne çıkarırken, temizlenmek ise hem fiziksel hem de manevi temizlenmeyi öne çıkarmaktadır. Allah, bu ayette eşlerinden uzak duran ve onları rahatsız etmeyen temiz ahlaklı erkekleri de aybaşı dönemini sağlıklı bir şekilde atlatarak temizlenen temiz ahlaklı kadınları da sevdiğini bildirir. Bu, Allah’ın her iki cinsi de sevdiğinin ve aralarında bir ayrım göstermediğinin bir göstergesidir çünkü O, kadınların da erkeklerin de Rabbi olan Allah’tır.”

Allah, benzer uyarıları diğer bazı ayetlerde de yapmaktadır. Örneğin, Bakara Suresi 223. Ayette de şöyle buyuruyor:

2: BAKARA / 223. Mümin erkeklere haber ver: “Kadınlarınız sizin için birer tarladır. Dilediğiniz zaman kendilerinizi onlara takdim edip tarlalarınıza yaklaşın. Allah’a kavuşacağınızı bilin ve “onlara eziyet etmeyin.”

Allah bu ayette, eşlerine zulmeden erkekleri ileride hesaba çekeceğini hatırlatıyor ve: “Onlara kur yaparak yaklaşın. Sizler tohum atıyor ve bebeğin cinsiyetinde rol oynuyorsunuz, fakat onlarsa uzun bir süre zahmet çekerek rahimlerinde evlatlarınızı yetiştiriyorlar. Aybaşı halinde olsun diğer zamanlarda olsun onlara zarar vermeyin.” Mesajı veriyor. 

Hayız ve Nifaslı Kadınların Abdest ve Boy Abdesti Alma Durumu:

Peygamberimiz zamanında namazlar geçirilmemiş ve savaşlarda yaralananlar elbiselerinin üzerinde kan olmasına rağmen namaz ibadetlerini yerine getirmişlerdir. Bu durum, yaralanmalarla akan kanın necaset olmadığını gösterir fakat bu konuda alimlerin farklı farklı görüşleri bulunmaktadır.

Boy ve namaz abdestini nelerin bozduğunu ancak abdestle ilgili ayetlerden anlayabiliriz: Allah şöyle buyuruyor:

“Ey iman edenler namaza kalktığınız zaman yüzünüzü ve dirseklere kadar ellerinizi yıkayın. Başınızı ve  ayak bileklerinize kadar ayaklarınızı yıkayın (mesh edin). Cünüp olduysanız  yıkanın. Eğer hastaysanız veya yolculuktaysanız ve eğer biriniz tuvalete gitmişse veya kadınlarla temasınız olmuşsa da su bulamamışsanız, temiz toprak üzerine teyemmüm edin ve onunla yüzlerinizi ve ellerinizi mesh edin. Allah size zorluk çıkarmak istemiyor, üzerinizdeki nimetlerini tamamlamak ve sizi arındırmak istiyor. Umurlu ki şükredersiniz!” Maide 5/6

“Ey iman edenler! Sarhoşken —ne söylediğinizi bilinceye kadar— ve cünüpken, gusledinceye kadar namaza yaklaşmayın. Eğer hasta olur, yolculukta bulunur, ya da biriniz tuvaletten gelir veya kadınlara dokunur da su bulamazsanız, o zaman temiz bir toprakla teyemmüm edin. Yüzlerinizi ve ellerinizi onunla meshedin. Allah çok affedicidir, çok bağışlayıcıdır.” Nisa 4/43

Normal yararlanmalardaki kanamalar necaset olmadığı halde Üreme Sistemi Organlarından çıkan, kan, iltihap vs. benzeri  sıvılar, namaz abdestini bozuyor.  Aybaşı kanı üreme organından geldiği fakat şehvetle gelen bir sıvı olmadığı, bir rahatsızlık olduğu için gusül abdestini bozmuyor fakat namaz abdestini bozan diğer sıvılar kategorisinde yer alıyor.

Üretim ve boşaltım sistemi organlarından gelen sıvılar, giysilere bulaştığı zaman giysilerin değiştirilmesi gerekiyor çünkü necaset sayılıyor. Ancak temiz elbiseler giyildikten sonra namaz kılınabiliyor. 

Aybaşı Halindeki Kadın ve İbadetler

• Aybaşı halindeki kadın namaz kılabilir mi?

Aybaşı kanı da üreme organından geldiği için elbiseye bulaşınca namaz kılabilmek için elbisenin değiştirilmesi gerekiyor. Ayrıca aybaşılı bir kadının namazın sonuna kadar abdestini koruması mümkün olamayabiliyor çünkü namazdaki hareketler karın bölgesinde basıncın artmasına ve kanamanın hızlanmasına neden olabiliyor. Yani kadın aybaşı durumunda cünüp olmuyor ama ibadetlerini yerine getirmesi bayağı bayağı zorlaşıyor. Bu sebeplerden dolayı aybaşılı kadının ibadet etmesiyle ilgili Peygamberimiz: “Hayız gören kadın ne namaz kılar ne de oruç tutar.” diyor.

İbadetlerini yerine getirmek, rahatsız olan bir kadına zor geleceği için dinen müsamaha gösterildiği görülüyor. Allah, rahmet ve merhamet sahibidir. Aybaşı hali sona eren kadın, müsait olduğunda orucunu kaza ediyor ama namazın kazası yok. Namazın kazası olmadığı için kadının kılamadığı namazların Allah tarafından affedileceği umuluyor.

• Aybaşı Halindeki Kadın Oruç Tutabilir mi?

Peygamberimiz: “Hayız gören kadın ne namaz kılar ne de oruç tutar.” diyerek bir duruma açıklık ve rahatlama getirir: Ramazan ayında hastalanan zayıf düşüp oruç tutamayan kimseler iyileşince oruçlarını kaza eder. Aybaşı hali de bir rahatsızlık olduğu için kadınlar orucunu daha sonra kaza eder. Oruç tutmamaları cünüp olmalarından dolayı değil hasta olmalarından dolayıdır çünkü bu dönemde bağışıklık sistemlerinin güçlü olması gerekir. Bir insanın aybaşı döneminde sancısı olmasa bile bu dönemde vücudu zayıf düşer. 

• Aybaşı Halindeki Kadın Kur’an Dinleyebilir mi?

Kadın aybaşı durumundayken cünüp sayılmadığı için ve Kur’an dinlerken, namaz abdesti gerekmediği için Kur’an dinleyebiliyor, dua edebiliyor. Akıntısı tamamen sona erdikten sonra vücudunu ve elbiselerini yıkayarak temizleniyor. Bundan sonra ibadetlerini yerine getirmeye devam ediyor.

• Özür Kanaması Olan Kadınla İlişki Caiz mi?

Ayetlerimize geri dönersek ay hali yasağının yegane sebebinin kadına eziyet vermekten men etme olduğunu görürüz çünkü kadın bu dönemde zayıf düşer ve rahmi mikroplara açık hale gelir. Peki, ay hali uzun süre devam eden, günlerce kanaması olan bir kadının sağlık durumu nasıl olabilir, hiç düşündünüz mü? Özür kanamasıyla ay hali kanamasının arasında bir fark ve iyimser bir durum olmadığı gibi özür kanı olan kadının durumu ay hali olan kadının durumundan çok daha kötüdür.

Allah, bu durumdaki bir kadına eziyet edilmesine izin veriyor olabilir mi? Bu durumdaki bir kadınla ilişkiye girmek caiz olabilir mi? Bakara Suresi 223. Ayetteki uyarıyı hatırlamak gerekmez mi? Bu kadın, bu durumda namaz kılıp oruç tutabilir mi? Bu konuda bir kıyas yapmak ona göre caiz ya da değil diye fetva vermek gerekmez mi?..

Sonuç:

Üreme organlarından şehvetle atılan sıvılar boy abdesti gerektirir ve orucu bozar. Aybaşı kanı, üreme organından şehvetle dışarı atılan bir sıvı değildir, dolayısıyla boy abdesti gerektirmez. Bu sebebten dolayı Kur’an dinlemesinde bir sakınca olmayabilir. Allah’ın ayetlerini ve Peygamberimizin nasihatını, kadının sağlığı açısından ele almak gerekir.